Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşatır bir düzen değildir. Ahbaplık, topluluk süresince insanoğluın filhakika nasıl davrandıklarını değil, nasıl davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Türe kıymeti dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene bırakmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini yağdırmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin kontrasına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, mutlaka haklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle topluluk süresince insanoğluın tasarruf ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte ahbaplık, kişi davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yol, bir bütündür.” İnsan-kişi, kişi-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına aldatmaınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani kuruntu ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, topluluk sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini yağdırmak için konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, adalet ve kanunların kâffesidür. Henüz yaygın bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî yaşlakin düzenidir. Ahbaplık Lügat Medlulı Ahbaplık kelimesi Arabi “adalet” kökünden gelir ve adalet kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “adalet” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na bakılırsa ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Uygulayım Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) bağlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak ahbaplık, kendi süresince omurga olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri laf düzlük kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile mutluluk veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk tarafından güvenceye aldatmaınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları kişi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kıymetiharbiye kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzeri nitelikteki birlik durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yapmış oldurım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek karınin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve kredi cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kazanç kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları kabilinden değişik ahbaplık dallarında değişik yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya politik gözleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik süresince bir arada yaşamalarını sağlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun uygulamalı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın yapısından kaynaklanan ihtiyaçlarını kontralamaya çaldatmaışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni dirimın omurga gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın katıksız yapısına ve bundan gelecek gelen gereksinimlerine mütenasip geçmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de bağlıdır; iktisadi yokluklara uymalı ve onları kontralamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir aranjman altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak hak kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca teşhismıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) geçmek üzere iki değişik anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet demeında ferdî bir özelliği deyimler. Zat her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tevdi etmek uğrunda ötümlü ve değmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu tasarruf ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mealı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık düzlükında hukuki kıymetiharbiye olarak kavil konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınaziz kurallar birlikü olarak ahbaplık, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve değerlendirmek yerinde bulunduğuna bakılırsa, adaletin sonunda, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; icap bulunan düzeni arkalamak, gerekse onu değmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak karınin her hin adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta kontramıza kurulu ahbaplık düzenlerinin birincil örneği, olması gereken ahbaplık demeında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan ahbaplık düzenlerinin kendisine mütenasip olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve olumsuz kontralıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene süresince olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Normal olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşlakin uyacak, hem de bu maşerî dirimın amerikan barış süresince sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamaya çaldatmaışacaktır.

afyon iş hukuku